Το έγκαυμα είναι ένα είδος τραυματισμού στη σάρκα ή στο δέρμα που προκαλείται από τη θερμότητα, τον ηλεκτρισμό, τις χημικές ουσίες, την τριβή ή την ακτινοβολία.[1] Τα εγκαύματα που επηρεάζουν μόνο την επιφανειακή επιδερμίδα είναι γνωστά ως επιφανειακά ή εγκαύματα πρώτου βαθμού. Όταν η ζημιά εισχωρεί σε κάποια από τα υποκείμενα στρώματα, τότε λέμε ότι έχουμε ένα- εν τω βάθει -μερικού πάχους έγκαυμα ή έγκαυμα δεύτερου βαθμού. Σ’ ένα -ολικού πάχους -έγκαυμα ή έγκαυμα τρίτου βαθμού, ο τραυματισμός επεκτείνεται σε όλα τα στρώματα της επιδερμίδας. Ένα έγκαυμα τέταρτου βαθμού περιλαμβάνει, επιπρόσθετα, τραυματισμό σε βαθύτερους ιστούς, όπως στους μύες ή στα κόκκαλα.
Η απαιτούμενη θεραπεία εξαρτάται από την σοβαρότητα του εγκαύματος. Τα επιφανειακά εγκαύματα μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο με απλά αναλγητικά πόνου, ενώ για τα βαριά εγκαύματα ενδέχεται να απαιτηθεί παρατεταμένη θεραπεία σε εξειδικευμένα κέντρα αποκατάστασης εγκαυμάτων. Δροσίζοντας το έγκαυμα με λίγο νερό βρύσης ενδέχεται να ανακουφίσει τον πόνο και να μειώσει τη ζημιά, ωστόσο η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε υποθερμία. Για τα -εν τω βάθει -μερικού πάχους εγκαύματα μπορεί να χρειάζεται να γίνει καθαρισμός με νερό και σαπούνι και να ακολουθήσει επίδεση του τραύματος. Δεν είναι ξεκάθαρο το πώς θα πρέπει να διαχειριστεί κανείς τις φουσκάλες, αλλά λογικά, είναι καλύτερα να μην τις πειράξουμε καθόλου. Για τα -ολικού πάχους -εγκαύματα συνήθως απαιτείται κάποια χειρουργική επέμβαση, όπως μεταμόσχευση δέρματος. Για τα Εκτεταμένα εγκαύματα συνήθως απαιτούνται μεγάλες δόσεις ενδοφλέβιων υγρών γιατί η επακόλουθη φλεγμονώδη αντίδραση θα έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντικήτριχοειδή διαρροή υγρού και οίδημα. Οι πιο συνηθισμένες επιπλοκές των εγκαυμάτων σχετίζονται με την μόλυνση.
Ενδείξεις και Συμπτώματα
Τα χαρακτηριστικά ενός εγκαύματος εξαρτώνται από το βάθος του. Τα επιφανειακά εγκαύματα προκαλούν πόνο που κρατάει δύο ή τρεις ημέρες και ακολουθεί ξεφλούδισμα του δέρματος μέσα στις επόμενες μέρες. Άτομα που υποφέρουν από πιο σοβαρά εγκαύματα μπορεί να νιώσουν δυσφορία ή να παραπονεθούν ότι αισθάνονται πίεση αντί για πόνο. Τα –ολικού πάχους-εγκαύματα μπορεί να είναι εντελώς μη ευαίσθητα σε ένα απαλό άγγιγμα ή τρύπημα. Παρόλο που συνήθως τα επιφανειακά εγκαύματα είναι κόκκινα, τα σοβαρά εγκαύματα μπορεί να είναι ροζ, άσπρα ή μαύρα. . Τα εγκαύματα γύρω από το στόμα ή καψαλισμένες τρίχες μέσα στην μύτη μπορεί να υποδηλώνουν ότι έχουν προκληθεί εγκαύματα στους αεραγωγούς , αλλά τα ευρήματα αυτά δεν είναι οριστικά.] Ακόμη περισσότερο ανησυχητικές ενδείξεις περιλαμβάνουν: λαχάνιασμα, βραχνάδα, και τραχύτητα στη φωνή ή δυσχέρεια στην αναπνοή. Η φαγούρα είναι συνηθισμένη κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης και εμφανίζεται μέχρι 90% σε ενήλικες και σχεδόν σε όλα τα παιδιά. . Η αίσθηση μουδιάσματος ή μυρμηγκιάσματος μπορεί να επιμείνει για ένα μεγάλο διάστημα μετά από ένα ηλεκτρικό τραυματισμό. . Επίσης τα εγκαύματα μπορεί να προκαλέσουν συναισθηματική και ψυχολογική φθορά.
Είδη εγκαυμάτων
1. Θερμικά εγκαύματα: Προκαλούνται από την επίδραση θερμότητας άμεσα στο δέρμα όπως φωτιά, φλεγόμενα ρούχα, θερμά αντικείμενα, θερμό νερό (ζεμάτισμα), θερμοκρασία από τριβή.
2. Χημικά εγκαύματα: Επαφή χημικών ουσιών πάνω στο δέρμα (αλκάλια όπως ΚΟΗ, οξέα όπως HNO3, άσβεστος, φώσφορος, υδροφθόριο, κτλ).
3. Ηλεκτρικά εγκαύματα: προκαλούνται από την επίδραση του ηλεκτρικού ρεύματος πάνω στο δέρμα. Δεν πρέπει να συγχέεται το ηλεκτρικό έγκαυμα με ένα θερμικό έγκαυμα που έχει προκληθεί από μια ηλεκτρική συσκευή, πχ. Επαφή με καυτό ηλεκτρικό σίδερο ρούχων.
4. Ακτινικά εγκαύματα: Προέρχονται από την επίδραση ακτινοβολίας (ήλιου, πυρηνικής)
Διαχωρισμός εγκαυμάτων
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες κατηγοριοποίησης των εγκαυμάτων.
Στην κλασική κατηγοριοποίηση χωρίζονται τα εγκαύματα σε 3 βαθμούς (α',β',γ')
1. Πρώτου βαθμού: Αφορά η βλάβη μόνο την επιδερμίδα
2. Δευτέρου βαθμού: Αφορά η βλάβη πέρα από την επιδερμίδα και το χόριο
3.Τρίτου βαθμού:Αφορά την επιδερμίδα, το χόριο, καθώς και τους αδένες(ιδρωτοποιούς, σμηγματογόνος), τρίχες.
Θεραπεία
Η θεραπεία των εγκαυμάτων μπορεί να είναι συντηρητική και χειρουργική
Συντηρητική Θεραπεία
Ανοιχτή μέθοδος: Έκθεση των εγκαυματικών επιφανειών στον αέρα και όχι κάλυψη τους με γάζες. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι: η ξηρότητα και το φως αποτρέπουν τον πολλαπλασιασμό μικροβίων, τα τραύματα μπορούν να παρακολουθούνται άμεσα και εύκολα, επιτρέπεται η κινητικότητα των μελών και ξεκινά η κινησιοθεραπεία άμεσα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιλογή αυτής της μεθόδου είναι η ύπαρξη απομονωμένων θαλάμων για τη νοσηλεία όπως και εξειδικευμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό για την αποφυγή λοιμώξεων. Η ανοιχτή μέθοδος ενδείκνυται για εγκαύματα του προσώπου, του περινέου, ενώ για εγκαύματα άκρων και κορμού προτιμάται η κλειστή.
Κλειστή μέθοδος: Κάλυψη των εγκαυματικών περιοχών με βαζελινούχο γάζα αδράς ύφανσης. Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι η προστασία του τραύματος από τη λοίμωξη, η απορρόφηση των εξιδρωμάτων και διατήρηση του τραύματος ξερού, καθώς και η μείωση του πόνου.
Η χρήση ουσιών για τη καταπολέμηση των μικροβίων είναι απαραίτητη και στις δυο μεθόδους.
Χειρουργική θεραπεία
Για την ελάττωση του χρόνου νοσηλείας και την καλύτερη λειτουργική και αισθητική αποκατάσταση της περιοχής του εγκαύματος και την αποφυγή επιπλοκών διενεργείται χειρουργική θεραπεία.το κάθε κέντρο ανάλογα με την εμπειρία του σε κάθε μέθοδο, τις ανάγκες του περιστατικού, διαλέγει ποια μέθοδο θα ακολουθήσει.
Μεταμόσχευση πάνω σε σαρκοφυούσες επιφάνειες μετά την απόπτωση των εσχάρων (που έχουν δημιουργηθεί από τις εσχαροτομές).
Όψιμη (8-15 μεταγκαυματική ημέρα) εκτομή εσχαρών και μεταμόσχευση με μοσχεύματα από υγιή περιοχή.
Άμεση (3 μεταγκαυματική ημέρα) εκτομή εσχαρών και μεταμόσχευση με μοσχεύματα από υγιή περιοχή. Ενδείκνυται σε εγκαύματα προσώπου, στα χέρια και στη μαστικήπεριοχή μικρών κοριτσιών ώστε να μη καταστραφεί ο αδένας.